Migrant

Karta Polaka jest dokumentem potwierdzającym przynależność cudzoziemca do narodu polskiego. Nie oznacza ona jednak nadania cudzoziemcowi obywatelstwa polskiego, przyznania prawa pobytu czasowego czy stałego w Polsce ani prawa przekraczania granic Polski bez wizy.

Posiadanie Karty Polaka związane jest jednak z pewnymi uprawnieniami; jej posiadacz może:

- bez opłat otrzymać wizę krajową uprawniającą do wielokrotnego przekraczania granicy polskiej;

- bez opłat złożyć wniosek o nadanie obywatelstwa przez Prezydenta RP w polskim konsulacie;

- korzystać z pomocy Konsula, w ramach jego kompetencji, w sytuacji zagrożenia życia lub bezpieczeństwa;

- podejmować na terenie Polski legalną pracę bez konieczności posiadania zezwolenia na pracę;

- prowadzić w Polsce działalność gospodarczą na takich samych zasadach jak obywatele polscy;

- w Polsce korzystać z bezpłatnego systemu oświaty na poziomie podstawowym, średnim i wyższym na takich samych zasadach jak obywatele polscy, a zarazem ubiegać się o stypendia i pomoc na naukę przeznaczone dla cudzoziemców uczących się i studiujących w Polsce;

- w stanach nagłych korzystać w Polsce z bezpłatnej opieki zdrowotnej na takich samych zasadach jak obywatele polscy;

- korzystać z 37-procentowej ulgi na przejazdy koleją na terenie Polski;

- za darmo zwiedzać muzea państwowe w Polsce;

- w pierwszej kolejności ubiegać się o środki finansowe z budżetu państwa polskiego lub z budżetu samorządów gmin w Polsce przeznaczone na wspieranie Polaków za granicą;

- bez opłat złożyć wniosek o udzielenie zezwolenia na pobyt stały;

- po złożeniu wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt stały otrzymać, przez okres nie dłuższy niż 9 miesięcy, na siebie oraz członków swojej najbliższej rodziny przebywających razem z nim w Polsce.

ŚWIADCZENIE PIENIĘŻNE DLA POSIADACZY KARTY POLAKA

Miejsce składania wniosku:

Wniosek o przyznanie świadczenia pieniężnego należy złożyć do wojewody, do którego został złożony wniosek o udzielenie zezwolenia na pobyt stały, przy czym pierwszy wniosek o przyznanie świadczenia pieniężnego składa się w terminie do 3 miesięcy od daty złożenia wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt stały.

Wysokość świadczenia:

Świadczenie może zostać przyznane maksymalnie na okres 9 miesięcy. W okresie pierwszych 3 miesięcy cudzoziemiec, któremu przyznano świadczenie, otrzymuje 50% minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w roku złożenia wniosku na siebie i małżonka oraz 50% tej kwoty na każde małoletnie dziecko. Przy czym, pod uwagę brani są jedynie członkowie rodziny (małżonkowie i małoletnie dzieci), którzy przebywają razem z cudzoziemcem na terytorium Polski. W okresie od 4. do 9. miesiąca wypłacane będzie 60% wspomnianych wyżej kwot.  

Zawieszenie/utrata świadczenia

W przypadku otrzymania decyzji negatywnej o udzieleniu zezwolenia na pobyt stały wypłata świadczenia zostaje zawieszona. Jeśli decyzja odmowna stanie się ostateczna, następuje (z mocy prawa – bez konieczności wydania dodatkowej decyzji) utrata przyznanego świadczenia.

Uwaga! Przyznanego świadczenia nie wlicza się do dochodu przy ubieganiu się o środki pieniężne z pomocy społecznej. 

KOMU MOŻE ZOSTAĆ WYDANA KARTA POLAKA?

Karta Polaka może być wydana osobie, która nie posiada polskiego obywatelstwa, deklaruje przynależność do Narodu Polskiego i  spełnia łącznie następujące warunki:

1. Wykazuje swój związek z polskością poprzez przynajmniej podstawową znajomość języka polskiego, który uważa za język ojczysty, oraz znajomość i kultywowanie polskich tradycji i obyczajów;
2. W obecności konsula lub wojewody (który zostanie wskazany na mocy oddzielnego rozporządzenia), albo wyznaczonego przez niego pracownika, złoży pisemną deklarację przynależności do narodu polskiego;
3. Wykaże, że jest narodowości polskiej lub co najmniej jedno z jej rodziców lub dziadków albo dwoje pradziadków było narodowości polskiej, albo przedstawi zaświadczenie upoważnionej organizacji polskiej lub polonijnej (lista organizacji dostępna jest tutaj) potwierdzające aktywne zaangażowanie w działalność na rzecz języka i kultury polskiej lub polskiej mniejszości narodowej przez okres co najmniej ostatnich 3 lat;
4. Złoży oświadczenie, że ona lub jej wstępni nie repatriowali się lub nie zostali repatriowani z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej albo Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, na podstawie umów repatriacyjnych zawartych w latach 1944-1957 przez Rzeczpospolitą Polską albo Polską Rzeczpospolitą Ludową z Białoruską Socjalistyczną Republiką Radziecką, Ukraińską Socjalistyczną Republiką Radziecką, Litewską Socjalistyczną Republiką Radziecką i Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich do jednego z państw będących stroną tych umów.

Karta Polaka może być przyznana także osobie, której pochodzenie zostało prawomocnie stwierdzone, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 9 listopada 2000 roku o repatriacji i która spełni określone w ustawie wymagania odnośnie znajomości języka polskiego.

PROCEDURA UBIEGANIA SIĘ O KARTĘ POLAKA

O przyznanie lub przedłużenie ważności Karty Polaka występuje się w Konsulacie RP właściwym ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy lub w Urzędzie Wojewódzkim, o ile Rada Ministrów wskażę wojewodę właściwego do rozpatrywania takich wniosków.

Uwaga! Rada Ministrów może wyznaczyć również wojewodę jak organ właściwy do przyjmowania wniosków o Kartę Polaka oraz wskazać państwo, którego obywatele będą mogli z tej możliwości skorzystać. Na mocy rozporządzenia z 2017 roku, jako organ właściwy w do prowadzenia postępowań o przyznanie Karty Polaka obywatelom Białorusi został wskazany Wojewoda Podlaski.

Podstawowy zestaw dokumentów niezbędny do złożenia kompletnego wniosku o Kartę Polaka:

1. Wniosek, który należy wypełnić zgodnie z objaśnieniami dołączonymi do wniosku
2. 1 fotografia (wyraźna, wykonana w ciągu ostatnich 6 miesięcy)
3. Skompletowane i skopiowane dokumenty poświadczające polskość wnioskodawcy oraz znajomość języka polskiego (poświadczenie zdania egzaminu z języka polskiego przed państwową komisją egzaminacyjną, lub świadectwa ukończenia szkoły lub studiów w Polsce, lub świadectwa ukończenia szkoły za granicą z wykładowym językiem polskim). Jeżeli wnioskodawca nie jest w stanie przedstawić opisanych dokumentów, oceny znajomości języka polskiego dokonuje podczas rozmowy konsul lub wojewoda.

Uwaga! Dokumentami i dowodami poświadczającymi polską narodowość wnioskodawcy lub jego wstępnych mogą być: polskie dokumenty tożsamości; akty stanu cywilnego lub ich odpisy; metryki chrztu; świadectwa szkolne; dokumenty potwierdzające odbycie służby wojskowej w polskich formacjach wojskowych; dokumenty potwierdzające fakt deportacji lub uwięzienia zawierające wpis informujący o polskim pochodzeniu; dokumenty o rehabilitacji osoby deportowanej zawierające wpis o polskim pochodzeniu tej osoby; zagraniczne dowody tożsamości zawierające informacje na temat polskiej narodowości ich posiadacza; zaświadczenie organizacji polonijnej potwierdzające aktywne zaangażowanie w działalność na rzecz języka i kultury polskiej lub polskiej mniejszości narodowej; prawomocna decyzja o polskim pochodzeniu wydana zgodnie z przepisami ustawy o repatriacji; inne dokumenty potwierdzające związek z polskością; itp.

1. Kserokopia dokumentu potwierdzającego tożsamość. Należy także przedstawić oryginał do wglądu. 

Następnie należy umówić się na rozmowę z konsulem RP lub wojewodą.

Konsul lub wojewoda rozmawia z wnioskodawcą po polsku na temat Polski, jej historii, kultury, a także obyczajów i tradycji. Szacowany czas rozmowy to 15–20 minut. 

W wypadku pomyślnego dla wnioskodawcy przebiegu rozmowy konsul lub wojewoda przedstawia wnioskodawcy do podpisu deklarację przynależności do narodu polskiego oraz oświadczenie o tym, że on lub jego wstępni nie repatriowali się lub nie zostali repatriowani z terytorium RP.

KIEDY DZIECKO MOŻE OTRZYMAĆ KARTĘ POLAKA?

Dziecku przyznaje się Kartę Polaka na wniosek rodziców, gdy oboje z nich posiadają Kartę Polaka lub posiadali ją przed uzyskaniem pobytu stałego. Jeśli Kartę ma lub miało tylko jedno z rodziców, to drugie w obecności polskiego konsula lub wojewody musi wyrazić zgodę na wydanie dziecku Karty Polaka. Jeśli drugiemu z rodziców nie przysługuje władza rodzicielska, nie musi on wyrażać takiej zgody.

Kartę Polaka przyznaje się również małoletniemu, który wykaże, że co najmniej jedno z rodziców lub dziadków albo dwoje pradziadków jego nieżyjącego rodzica było narodowości polskiej, lub posiadało obywatelstwo polskie. W takim wypadku wniosek w imieniu małoletniego składa żyjący rodzic lub przedstawiciel ustawowy.

JAK DŁUGO JEST WAŻNA KARTA POLAKA i JAK Z NIEJ KORZYSTAĆ?

Karta Polaka jest ważna przez 10 lat od daty jej przyznania. Najpóźniej 3 miesiące przed terminem upływu ważności Karty Polaka trzeba wystąpić o przedłużenie jej o kolejne 10 lat.

Karta Polaka wydana małoletniemu jest ważna przez 10 lat, jednak nie dłużej niż do dnia, w którym upływa rok od dnia uzyskania przez niego pełnoletności.

Co zrobić w przypadku zagubienia lub zniszczenia Karty Polaka?

W przypadku zagubienia lub zniszczenia karty Polaka konsul lub wojewoda, który wydał Kartę Polaka, na wniosek posiadacza, wydaje duplikat Karty Polaka.

Jak korzystać z Karty Polaka?

Aby skorzystać z uprawnień, które gwarantuje Karta Polaka, należy ją okazywać wraz z ważnym dokumentem tożsamości.

DECYZJA O ODMOWIE PRZYZNANIA KARTY POLAKA

Konsul lub wojewoda wydaje decyzję o odmowie przyznania Karty Polaka w wypadku, gdy:

1. Wnioskodawca nie spełnia warunków określonych w punkcie Komu może zostać wydana Karta Polaka;
2. W postępowaniu o przyznanie Karty Polaka wnioskodawca złożył wniosek zawierający nieprawdziwe informacje lub przedstawił fałszywe dokumenty;
3. Wnioskodawca lub jego wstępni repatriowali się lub zostali repatriowani z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej albo Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na podstawie umów repatriacyjnych zawartych w latach 1944–1957 przez Polskę z Białoruską Socjalistyczną Republiką Radziecką, Ukraińską Socjalistyczną Republiką Radziecką, Litewską Socjalistyczną Republiką Radziecką i Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich do jednego z państw będących stroną tych umów;
4. Wnioskodawca nabył obywatelstwo polskie albo uzyskał zezwolenie na pobyt stały na terytorium Polski;
5. Przemawiają za tym względy obronności, bezpieczeństwa lub ochrony porządku publicznego Polski;
6. Wnioskodawca działa lub działał na szkodę Polski, a zwłaszcza jej niepodległości i suwerenności lub uczestniczył lub uczestniczy w łamaniu praw człowieka.

Uwaga! Od odmowy przyznania Karty Polaka można odwołać się do Rady do Spraw Polaków poza Granicami Kraju.

COFNIĘCIE KARTY POLAKA

Konsul lub wojewoda (jeśli zostanie wskazany na mocy rozporządzenia) unieważnia Kartę Polaka, gdy:

1. Jej posiadacz zachowuje się w sposób uwłaczający Rzeczypospolitej Polskiej lub Polakom;
2. W postępowaniu o przyznanie Karty Polaka wnioskodawca złożył wniosek lub dołączył do niego dokumenty zawierające nieprawdziwe dane osobowe lub fałszywe informacje;
3. Wnioskodawca zeznał nieprawdę lub zataił prawdę,
4. Wnioskodawca w celu użycia jako autentycznego podrobił lub przerobił dokument albo takiego dokumentu użył jako autentycznego;
5. Wnioskodawca nabył obywatelstwo polskie lub uzyskał zezwolenie na pobyt stały w Polsce;
6. Przemawiają za tym względy obronności, bezpieczeństwa albo ochrony porządku publicznego Polski;
7. Wnioskodawca działa lub działał na szkodę podstawowych interesów Polski; 
8. Wydana została nowa Karta Polaka po zmianie danych jej posiadacza;
9. Cudzoziemiec się jej zrzekł.

W przypadku wydania decyzji o unieważnieniu Karty Polaka, jej posiadacz ma obowiązek niezwłocznie zwrócić Kartę konsulowi lub wojewodzie, który ją wydał.

Od decyzji o unieważnieniu Karty Polaka (podobnie jak od decyzji o odmowie przyznania Karty Polaka) można odwołać się do Rady do Spraw Polaków poza Granicami Kraju.

Uwaga! Jeśli cudzoziemiec nabył obywatelstwo polskie bądź uzyskał w Polsce zezwolenie na pobyt stały, Karta Polaka traci ważność z mocy prawa (nie jest wydawana dodatkowa decyzja). W takiej sytuacji Kartę należy zwrócić wojewodzie (właściwemu ze względu na miejsce pobytu) w ciągu 14 dni od dnia otrzymania dokumentu potwierdzającego nabycie obywatelstwa lub dnia w którym decyzja o uzyskaniu zezwolenia na pobyt stały stała się ostateczna.

Zwrócenie Karty Polaka jest warunkiem wydania karty pobytu stałego.

OPŁATY

Złożenie wniosku oraz całe postępowanie związane z otrzymaniem Karty Polaka są bezpłatne i na żadnym jego etapie nie są pobierane opłaty.

PODSTAWA PRAWNA

Ustawa o Karcie Polaka z dnia 7 września 2007 r. (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1598).
Ustawa o repatriacji z dnia 9 listopada 2000 r. (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1472).
Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie wyznaczenia wojewody właściwego w zakresie prowadzenia postępowań o przyznanie lub przedłużenie ważności Karty Polaka z dnia 5 października 2017 r. (Dz.U. z 2017 r. poz. 1900).
Obwieszczenie Ministra Spraw Zagranicznych w sprawie wykazu organizacji polskich lub polonijnych uprawnionych do wystawiania zaświadczeń potwierdzających aktywne zaangażowanie w działalność na rzecz języka i kultury polskiej lub polskiej mniejszości narodowej z dnia 3 stycznia 2020 r. (M.P. z 2020 r. poz. 50).